Yenilik koşulu: Hangi durumlar yenilik koşulunu etkilemez?

---

Çeşidin yeni sayılmasını etkilemeyen haller Kanun’un 5/2 maddesinde sayılmıştır. 

a) Hak sahibi aleyhine, hakkın kötüye kullanımı sayılacak satış veya açıklamalar (BitÇeşK m. 5/2(a))

Hakkın kötüye kullanımı sayılacak satış ve açıklamalar, hakkın kazanılmasını önlemeye yönelik, kötü niyetli satış veya umuma sunumlardır. Burada önemli olan hak sahibinin söz konusu çeşidi satma veya umuma sunma iradesinin veya izninin bulunmamasıdır. 

b) Islahçı Hakkının Devrine İlişkin Sözleşme Kapsamında Olan Satış veya Açıklamalar (BitÇeşK m. 5/2(b)) 

Burada söz konusu olan, ıslahçı hakkı başvurusu yapılmadan evvel, ıslahçının, ıslah ettiği çeşit için ıslahçı hakkı başvurusunda bulunma hakkını bir sözleşme ile devretmesidir. Bu sözleşme kapsamında yapılan devir yeniliği etkilemez. 

c) Çeşidin Çoğaltım Materyalinin Çoğaltımına İlişkin Sözleşme Kapsamında Kalan Faaliyetler (BitÇeşK m. 5/2(c)) 

Çoğaltım materyalinin mülkiyet hakkının hak sahibinde olması ve bu materyalin bir başka çeşit üretiminde kullanılmaması kaydıyla hak sahibi adına bu materyalin çoğaltım sözleşmesi kapsamında kalan faaliyetler yeniliği etkilemez. 

d) Çeşidin Niteliklerini Belirlemek Amacıyla Bir Sözleşme Çerçevesinde Yapılan Denemeler (BitÇeşK m. 5/2(d)) 

Çeşidin niteliklerini belirlemek amacıyla bir sözleşme çerçevesinde yapılan tarla veya laboratuvar denemeleri ya da küçük çaplı ürün işleme denemeleriyle ilgili faaliyetler yeniliği etkilemez. Bu halde de amaç, satış veya umuma sunma değil, çeşidi toplu üretim amaçlanmadan sınırlı miktarda üretme veya deneme amacıyla üretmedir. 

e) Biyolojik Güvenlik Amacıyla Yapılan Kanuni İşlemler veya Ticareti Yapılacak Çeşitlerin Resmi KataloğaKaydedilmesi Gibi Yükümlülüklerden Doğan Faaliyetler (BitÇeşK m. 5/2(e)) 

Bir diğer yeniliği etkilemeyen hal, biyolojik güvenlik amacıyla yapılacak hukuki işlemler veya ticareti yapılacak çeşitlerin resmi kataloğa kaydedilmesi gibi yükümlülüklerden doğan faaliyetlerdir. Ticareti yapılacak çeşitlerin resmi kataloglara girmesi durumunda, çeşit henüz ticarileştirilmediğinden, yani kullanım amacıyla satılmadığından, yeniliğe etki etmez. Örneğin Tohumculuk Kanunu uyarınca, tohumlukların kaydedilmesi, yeniliği ortadan kaldırmaz. Bununla birlikte, çeşidin resmi kataloglarda yer alması farklılık şartı açısından önem taşır. Bu demektir ki, o çeşitten farklı olmayan bir çeşit için, diğer bir kişi ıslahçı hakkı için başvuramaz; buna karşılık, o çeşidin sahibi, yenilik ortadan kalkmadığından, o çeşit için ıslahçı hakkı isteyebilir. Yine, biyolojik güvenlik amacıyla yapılacak hukuki işlemler de yeniliği etkilemez. Biyolojik güvenlik bakımından bir tehdit oluşturup oluşturmadığının incelenmesi için, o çeşidin üretilmesi, test edilmesi gibi faaliyetler, çeşidin yeni olmasını engellemez.

f) Artık veya Yan Ürün Niteliğindeki Hasat Edilmiş Materyalin Tüketim Amacıyla Satışı veya Umuma Sunulması (BitÇeşK m. 5/2(f)) 

Çeşidin elde edilişi sırasında ortaya çıkan materyallerin de tüketim amacıyla ve çeşit tanımlanmaksızın satımı ve kamuya sunulması yeniliği etkilemez. Burada tüketim amacından ziyade söz konusu ürünlerin çoğaltım için kullanılmamasının üzerinde durulmalıdır. Zira ürünlerin çoğaltımı kısıtlanmaksızın satılması halinde, hak sahibinin ürünlerin çoğaltılmasına izin verdiği kabul edilebilir, dolayısıyla satıştan itibaren yenilik süresi işlemeye başlar.