Patent korumasında hangi temel ilkeler uygulanır?
Patent Hakları Tem 13, 2024
Sınai mülkiyet haklarına uygulanan bazı genel ilkeler vardır:
– Tescil İlkesi
Tescil, Türk Patent ve Marka Kurumu (TPMK) tarafından tutulan Sicil’e kayıt anlamındadır. Sicil, resmiyet taşır. Sicile kayıt mevzuata uygun bir başvuru süreci sonucunda olur, Sicilde değişiklik veya silme çeşitli nedenlerle mümkündür. Marka sicili, patent sicili, endüstriyel tasarım sicili ayrıdır.
Kural olarak Sicilde hak sahibi olarak görünen kişi «hak sahibidir». Ancak Sicilin gerçeği yansıtmaması halinde düzeltilmesi mümkündür (hükümsüzlük davası).
Tescil için Kurum (TPMK)’a bazı harçlar yatırılır.
– Süreye Bağlılık İlkesi
Bu ilkenin anlamı, tescil edilen sınai mülkiyet hakkının sonsuza kadar bir koruma sağlamadığıdır.
Örneğin marka hakkı tescil edilirse, ilk başvuru tarihinden itibaren her 10 yılda bir yenilenmelidir. Marka yenileme, sınıf sistemine göre kısmi şekilde yapılabilir. Yenileme, TPMK’ya hak sahibinin bir yenileme ücreti yatırıp yenileme talebinde bulunması ile yapılır. Ancak marka hakkı yenilenerek sonsuza dek kullanılabilir.
Patent hakkı yalnızca 20 yıl, tescilli endüstriyel tasarımlar ise 5’er yılda bir yenilenmek kaydıyla ancak toplam 25 yıl boyunca geçerlidir. Bu süreler geçtikten sonra hak biter, kamusal hale gelir. Bunun sebebi, buluş gibi kamuyu ilgilendiren haklardan bir süre sonra kamunun yararlanmasının kolaylaştırılmasını sağlamak ve yeni buluşları teşvik etmektir.
– Ülkesellik İlkesi
Her marka, patent, endüstriyel tasarım veya coğrafi işaret sadece tescil edildiği ülkede hak sahibine koruma sağlar. Yani, Türkiye’de tescilli bir marka için Almanya’da hak ileri sürülemez. Başka bir ülkede koruma isteniyorsa o ülkede ayrıca doğrudan veya uluslararası tescil yöntemleriyle tescil yaptırmak gerekir.
Bu yöntem marka sahiplerini zorladığı için, uluslararası kurumlar oluşturulmuş ve bu kurumlara yapılan tek başvuru ile istenilen ülkelerde tescil yapılır. Böylelikle her ülkede tek tek tescil zorluğu aşılmak istenmiştir.
Ancak ülkesellik ilkesinin yanı sıra bir buluşun (ya da faydalı model) patent alması için “dünyada” yeni olması, başka bir örneğinin olmaması gereklidir. Yani dünyanın herhangi bir yerinde daha önce kullanılmış bir buluş bir kez daha dünyanın hiçbir yerinde tescil edilemez. Ancak yeni bir buluş tescil edilirse yine sadece tescil edildiği yerde koruma sağlar.
Ülkesellik ilkesinin aşılması için markalarda olduğu gibi Avrupa Patent Ofisi (EPO) aracılığıyla birden çok ülkede aynı anda tescil mümkündür.