Kamu kurum ve kuruluşlarında çalışanların, gerçekleştirdikleri buluşlar üzerinde patent hakkı sahipliği var mıdır?
Patent Hakları Ağu 04, 2024
Kamu kurum ve kuruluşlarında çalışan görevlilerin hizmet buluşları da diğer hizmet buluşları hükümlerine tabidir. Ancak bazı hususlarda farklılıklar söz konusudur. SMK m. 113/5 kamu kurumlarında çalışanların talep edebileceği bedel yönünden asgari ve azami sınırlar öngörmektedir. Buna göre, kamu kurum ve kuruluşlarında çalışanlar için ödenecek bedel, buluştan elde edilen gelirin üçte birinden az olamaz. SMK’de bu hususta “buluştan elde edilen gelir” ifadesine yer verilmekteyken, Çalışan buluşlarına, “Yükseköğretim Kurumlarında Gerçekleştirilen Buluşlara ve Kamu Destekli Projelerde Ortaya Çıkan Buluşlara Dair Yönetmelik” m. 11/3’te esas alınacak miktarın “buluştan elde edilecek net gelir” olacağı düzenlenmektedir. Buna göre, çalışana ödenecek bedel açısından esas alınacak miktar, buluştan elde edilen kazançtan buluşun kullanılması için yapılan maliyetler ile vergi gibi yükümlülüklerin mahsup edilmesinden sonra ortaya çıkacak miktardır. Buluş, yalnızca ilgili kamu kurum ve kuruluşu tarafından kullanılmaktaysa, çalışana ödenecek bedel, çalışanın aldığı net ücret üzerinden belirlenmektedir.
Buluş konusunun kamu kurum ve kuruluşunun kendisi tarafından kullanılması hâlinde ödenecek bedel, bir defaya mahsus olmak üzere bedelin ödendiği ay için çalışana ödenen net ücretin on katından fazla olamaz. Bedelin belirlenmesinde Yönetmeliğin 10. maddesinin birinci fıkrası hükmü uygulanır. Başka deyişle, buluştan elde edilen net gelir, buluşun gerçekleştirildiği çalışma için yapılan her türlü gider, buluştan elde edilen gelirden düşülerek hesaplanır. Bir başka ifadeyle, ilgili kamu kurum veya kuruluşu buluşu kullanmak suretiyle üçüncü kişilerden gelir elde etmiyorsa çalışana verilecek bedel, çalışanın aldığı net ücret üzerinden hesaplanmaktadır.