İki veya daha fazla kişi birbirinden bağımsız olarak aynı çeşidi geliştirirlerse ıslahçı hakkı kimin olacaktır?
Islahçı Hakkı Rehberi Ağu 04, 2024
CPVR’ye göre, eğer iki veya daha fazla kişi birbirinden bağımsız olarak aynı çeşidi geliştirirlerse, ilk başvuran kişinin öncelik hakkı olacaktır (CPVR m. 52/1). Buna göre, başvurunun önceliği başvurunun alındığı tarihe göre belirlenecektir (CPVR m.52/1). Eğer başvurular aynı tarihte ise, öncelik hakkı, belirlenebilirse, başvurunun alınma sırasına göre olacaktır (CPVR m. 52/1). Bu tespit edilemiyorsa (örneğin aynı anda başvuru talebi yapılmışsa), başvurular aynı önceliğe sahip olacaktır (CPVR m.52/1). CPVR’de başvurular arasındaki öncelik bakımından önemli olan, çeşidin ilk olarak kimin tarafından ıslah edildiği değil, başvurunun ilk olarak kimin tarafından yapıldığıdır.
BitÇeşK’da da, birbirinden habersiz şekilde aynı çeşidi geliştiren kişilerin yaptıkları başvurular arasında öncelik hakkı kabul etmiştir. BitÇeşK m.6/1’e göre, çeşidin herkesçe bilinen çeşitlerden açıkça ayırt edilebilir olması gerekir. Başvuru, çeşidi herkesçe bilinen çeşit haline getirmez. Zira, herkesçe bilinme için başvuru sonucu ıslahçı hakkının verilmesi de gereklidir (BitÇeşK m. 6/2). Öte yandan aynı maddede, başvuru sonucunda ıslahçı hakkı verilmesi halinde, “çeşidin başvuru tarihinden itibaren herkesçe bilindiği kabul edilir” hükmü yer almaktadır. Böylelikle, o çeşit üzerinde ilk başvuran kişinin öncelik hakkı tanınmıştır. Başvuru sonucunda o kişi ıslahçı hakkı almışsa, daha sonra başvuruda bulunan kişiler artık o kişiden bağımsız olarak çeşidi geliştirse de ıslahçı hakkı alamayacaktır. Zira, sonra başvuranın çeşidi, herkesçe bilinen (ilk) çeşitten farklı olmayacaktır. Farklı olmadığı için de ıslahçı hakkı elde edemeyecektir. Bununla birlikte, ilk başvuran kişi gerekli şartları yerine getirmediğinden, yapmış olduğu başvuru sonucu kendisine ıslahçı hakkı verilmemişse, sonraki başvuruyu yapan kişi o çeşit için ıslahçı hakkı alabilir. Zira bu durumda, ilk başvuruya konu olan çeşit herkesçe bilinir hale gelmeyecektir.
Sonuç olarak, aynı çeşit için sonradan başvuruda bulunabilme, ancak ilk başvuruya konu olan çeşidin m. 6 gereği herkesçe bilinen çeşit haline gelmemesi durumunda mümkün olabilecektir.